Nakładem Księgarni Akademickiej ukazała się książka dr hab. Kingii Paraskiewicz (née Maciuszak) poświęcona irańskim nomina agentis z sufiksem -tar. Jak sama autorka pisze...

"Podstawowym powodem, który skłonił mnie do podjęcia tego tematu, był brak współczesnych, wyczerpujących monografii z zakresu irańskiego słowotwórstwa historycznego. Mimo, iż rola języków irańskich w indoeuropeistyce wydaje się nie do przecenienia, iranistyka, w przeciwieństwie chociażby do najbliższej jej indologii, ma do dyspozycji tylko przestarzałe ujęcie materiałowe."

Praca składa się z trzech głównych rozdziałów poprzedzonych przedmową i liczącym 19 stron wstępem przedstawiającym genezę protoindoeuropejskiego sufiksu *-ter-/-tel- oraz funkcje kontynuantów tego sufiksu w językach indoeuropejskich.

Rozdział pierwszy zawiera analizę 62 wyrazów staroirańskich utworzonych przy pomocy sufiksu -tar. Podano przykłady użycia tych wyrazów w zdaniach awestyjskich i staroperskich wraz z polskim tłumaczeniem i odpowiednikami etymologicznymi z pozostałych języków irańskich a także z innych języków indoeuropejskich.

Rozdział drugi przedstawia rozwój perszczyzny w okresie przejściowym od języka staroperskiego do średnioperskiego ze szczególnym uwzględnieniem fonetyki, której zmiany legły u podstaw ewolucji systemu gramatycznego w kierunku typu analitycznego. W związku z rozwojem fonetycznym zmiany dotknęły także systemu słowotwórczego, nastąpiło bowiem przesunięcie granic morfologicznych w obrębie wyrazów. Początkowa spółgłoska sufiksu -tār uległa identyfikacji z końcową spółgłoską nowego tematu przeszłego czasowników. Skutkiem tego procesu była nowa postać tego sufiksu, tj. -ār. W języku średnioperskim poświadczonych zostało około stu wyrazów utworzonych przy pomocy tego sufiksu. Autorka polemizuje w tym rozdziale ze stanowiskiem wielu gramatyk języka średnioperskiego, które reprezentują synchroniczny punkt widzenia. Zdaniem recenzenta prof. dr hab. Andrzeja Pisowicza:

"Słusznie dopatruje się nieścisłości w jednakowym traktowaniu nominów agentis jako form składających się z tematu przeszłego poszerzonego o sufiks -ār. Wykazuje, że takie stanowisko jest tylko częściowo zgodne z prawdą. Konkretnie pani dr hab. Kinga Paraskiewicz krytycznie odnosi się nie tylko do W. Rastorgujewej i J. Mołczanowej ale również do J. Darmestetera, C. Salemanna i P. Horna, klasyków iranistyki."

W rozdziale trzecim autorka przeprowadza bardziej szczegółową niż to ma miejsce w innych gramatykach charakterystykę funkcji nowoperskich formacji zawierających sufiks -ār < -tār. Sufiks ten zachował się w epoce nowoperskiej, choć w ograniczonym stopniu. Wśród około 30 wyrazów zakończonych na -ār sporą grupę stanowią "pseudoneologizmy", które się pojawiły w tłumaczeniach z języka średnioperskiego, np.: virāstār jako "redaktor".

Jak pisze wspomniany wyżej prof. dr hab. Andrzej Pisowicz:

"Recenzowana tu praca wyróżnia się starannością, bogactwem przedstawionego materiału skomentowanego z powołaniem się na ogromną literaturę przedmiotu (20 stron bibliografii!). Autorka wykazuje wielką erudycję w zakresie nie tylko językoznawstwa irańskiego ale także indoeuropejskiego. Szczegółowo informuje o różnych opiniach, które się wśród językoznawców pojawiły w przypadku niektórych trudnych problemów związanych z analizą języków w ich bardzo archaicznych stadiach rozwoju, dla których brakuje tekstów pisanych. Prócz walorów ściśle naukowych praca dr hab. Kingi Paraskiewicz może być także wykorzystywana w procesie dydaktycznym. Dostarcza bowiem znacznej liczby przykładów zdań w starożytnych językach irańskich (awestyjski, staroperski, średnioperski) z równoległym przekładem polskim, co może uczącym się tych archaicznych języków ułatwić ich naukę."

Nie pozostaje nam zatem nic innego, jak zachęcić Państwa do lektury!